کال مارجین یا لیکوئیدشدن یعنی چه؟

کال مارجین یا لیکوئیدشدن یعنی چه؟

اگر در بازارهای آتی، فارکس یا ارزهای دیجیتال فعالیت کرده باشید، با اصطلاح کال مارجین یا (لیکوئید) آشنا هستید. احتمالاً بارها و بارها از افراد مبتدی در فارکس شنیده اید که به سادگی کال مارجین یا (لیکوئید) شده اند. حتی شاید این اتفاق گریبان خودتان را هم گرفته باشد! این افراد در چنین معاملات پرریسکی، در کوتاه ترین زمان کل دارایی خود را از دست خواهند داد.

شاید هم از افراد مبتدی بازار ارزهای دیجیتال شنیده باشید که در یک ریزش بازار به سادگی لیکوئید شده اند. هر دوی این اصطلاحات به یک مفهوم اشاره دارند. در واقع، در بازار ارزهای دیجیتال، به جای اصطلاح کال مارجین، لیکوئید شدن مصطلح است. در این مقاله قصد داریم شما را به طور کامل و جامع با مفهوم کال مارجین یا (لیکوئید) و هر آنچه در رابطه با آن باید بدانید، آشنا کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

بازار ارزهای دیجیتال به سرمایه‌گذاری‌های خطرناک و نوسانات شدید قیمت در میان مردم جهان شهرت دارد. با وجود اینکه نوسانات این بازار چالش‌هایی را برای قانون‌گذاران ایجاد کرده است، در مقایسه با کلاس‌های دارایی سنتی مانند سهام و کالا، بازار ارزهای دیجیتال فرصتی برای به دست آوردن سودهای چشمگیر در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. منبع

حساب مارجین چیست؟

برای اینکه با کال مارجین یا (لیکوئید)  آشنا شوید، ابتدا باید با حساب های مارجین آشنا باشید. حساب مارجین (Margin Account)، نوعی حساب کارگزاری است که سرمایه گذار در آن امکان استقراض دارد. در واقع، کارگزار با استفاده از بخشی از موجودی فرد به عنوان وثیقه، به سرمایه گذار وجهی را برای سرمایه گذاری وام میدهد.

به این ترتیب، قدرت خرید سرمایه گذاران با مارجین افزایش پیدا می کند. برای مثال موجودی فردی 100 دلار است، اما با قرض گرفتن از کارگزاری میتواند وارد یک معامله 1000 دلاری شود. یعنی 10 برابر بیشتر از موجودی اصلی اش. این اتفاق غالباً با استفاده از ابزاری بنام اهرم میافتد.

این نوع حساب ها از بسیاری جهات وسوسه انگیز به نظر میرسند. زیرا فرد با موجودی کم، امکان سرمایه گذاری های بزرگتر را دارد. اما نکته قابل توجه اینجاست که به همان اندازه نیز فرد را در معرض ضررهای بالقوه زیاد قرار میدهد.

بازارهای مالی، ذات پرنوسانی دارند و سرمایه گذاری و معامله در آنها فی النفسه پرریسک است. استفاده از حساب ها و معاملات مارجین نیز این ریسک را صدها برابر بیشتر می کند. به همین دلیل، استفاده از معاملات مارجین به هیچ عنوان برای افراد مبتدی مناسب نیست.

فرد باید از دانش تحلیلی کاملی برخوردار باشد. همچنین با اصول مدیریت سرمایه و ریسک نیز به درستی آشنا باشد تا در زمان بحران دچار ضررهای هنگفت و سوخت سرمایه نشود. این معاملات، بیشتر مناسب حرفه ای های بازار و افراد با تجربه است.

کال مارجین یا (لیکوئید) چیست؟

پس به طور کلی، اگر در یک کارگزاری آنلاین حساب دارید، به این معناست که امکان استفاده ترکیبی از موجودی خود و پول استقراضی از آن کارگزاری را دارید. در حساب های مارجین، میتوانید اوراق بهادار، سهام، اوراق قرضه، ETF و یا حتی ارز دیجیتال را معامله کنید. پولی که کارگزاری به شما قرض میدهد، به عنوان مارجین (حاشیه) شناخته میشود

. به این ترتیب، میتوانید بیشتر از حد توان واقعی خود معامله کنید و بالطبع بازدهی خود را نیز چه مثبت چه منفی افزایش دهید. در چنین معاملاتی شما به یک maintenance margin (مارجین نگهداری) یا به نوعی همان “وجه تضمین” یا وثیقه نیاز دارید.

به این معنی که درصد مشخصی از دارایی خود را برای شروع هر معامله باید در حساب نگه دارید. در واقع، این حداقل میزان دارایی است که برای باز نگه داشتن پوزیشن معاملاتی خود بدان نیاز دارید. زمانی که پرتفولیوی شما به کمتر از این وجه تضمین میرسد، در آن صورت از طرف کارگزاری با اخطاری به نام “کال مارجین” (Margin Call) مواجه میشوید.

کال مارجین یا (لیکوئید)، به تقاضای کارگزار از سرمایه گذار جهت واریز وجه و یا اوراق بهادار اضافی به حساب اشاره دارد. واریزی که حداقلِ مبلغ وجه تضمین را پوشش دهد. این اخطار معمولاً نمایانگرِ کاهش ارزش یک یا چند اوراق بهادار است که در حساب مارجینِ شخص وجود دارد.

در چنین شرایطی سرمایه گذار میتواند مبلغی اضافی به حساب خود واریز کند و یا برخی از پوزیشن ها و یا دارایی های خود را بفروشد. اگر سرمایه گذار نتواند مبلغ مورد نیاز برای رساندن ارزش موجودی به وجه تضمین را تامین کند، در این صورت اخطار کال مارجین به وقوع می پیوندد. کارگزاری مجبور میشود اوراق بهادار موجود در حساب مارجین فرد را نقد (لیکوئید) کند و فرد با یک ضرر هنگفت مواجه میشود.

تفاوت لیکوئید و کال مارجین

دو اصطلاح کال مارجین و لیکوئید شدن را در بازارهای مالی زیاد خواهید شنید. در واقع، این دو اصطلاح به نوعی هم معنی هستند. زمانی که فردی در یک حساب مارجین، اخطار کال مارجین یا (لیکوئید) را دریافت می کند، میتواند با چند راهکار ساده خود را از دام کال مارجین شدن یا لیکوئید شدن (liquidation) حساب توسط کارگزار نجات دهد.

اگر اقدامی نکند، متاسفانه دارایی های فرد نقد یا همان لیکوئید میشوند. در این حالت به اصطلاح می گویند فرد کال مارجین یا (لیکوئید) شده است. اصطلاح “کال مارجین” بیشتر در بازارهای فیوچرز و فارکس مرسوم است. در بازار ارزهای دیجیتال به جای اصطلاح کال مارجین از اصطلاح لیکوئید شدن استفاده می کنند.

در واقع، وقتی کسی در بازار کریپتوکارنسی لیکوئید میشود، مانند کسی است که در فارکس کال مارجین میشود. هر بازاری اصطلاح خود را به کار میبرد. این نوع نقد شدن یا انحلال دارایی، یک نوع نقد شدن اجباری است.

انحلال، زمانی در بازار ارزهای دیجیتال اتفاق می افتد که معامله گر نتواند الزامات مارجینِ یک پوزیشن اهرمی را برآورده کند. به هر حال در دو حالت نتیجه یکی است. فردی که کال مارجین یا (لیکوئید) میشود، ضرر زیادی میکند. بخش زیادی از سرمایه اش از دستش میرود و سر راست به جیب صرافی یا کارگزاری اش میرود.

انواع وضعیت های حساب

معاملات مارجین به معامله گر امکان استفاده از اهرم را در پوزیشن های معاملاتی خود میدهد. در نتیجه سود و ضرر بالقوه افراد افزایش می یابد. کارگزاری ها و صرافی ها سطح ریسک حساب مارجین افراد را به طور پیوسته زیر نظر دارند. همانطور که گفتیم برای اینکه بتواند یک معامله مارجین را صورت دهید، باید وجهی را به عنوان تضمین در حساب خود قرار دهید.

در واقع، این وجه به طور اتومات توسط کارگزاری آنلاین شما محاسبه و حفظ میشود. وضعیت حساب معاملاتی شما تقریباً هر چند دقیقه یکبار بروزرسانی میشود. این بروزرسانی با توجه به دارایی (equity) شما به نسبت وجه تضمین تان صورت می گیرد.

در این حالت، وضعیت حساب شما سه حالت کلی میتواند داشته باشد که شامل:

1. وضعیت نرمال
2. وضعیت At Risk
3. وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) (Margin Call)

حال با هم به بررسی تک تک این وضعیت ها می پردازیم.

وضعیت نرمال

وضعیت نرمال حساب، وضعیتی است که دارایی جاری فرد همچنان از میزان وجه تضمین اولیه بیشتر یا تقریباً برابر با آن باشد. در این حالت وضعیت حساب فرد در حالت نرمال قرار دارد و میزان ریسک وضعیت حساب در کمترین حالت است.

وضعیت اَت ریسک (At Risk)

چنانچه تحلیل ها و پیش بینی های معاملاتی فرد اشتباه از آب درآید و فرد ضرر کند، دارایی جاری فرد کم خواهد شد. اگر این ضرر به زیر 30 درصد نسبت به وجه تضمین اولیه کاهش یابد، حساب فرد کم کم وارد محدوده ریسکی خواهد شد. در واقع، دارایی جاری حسابِ فرد میبایست به میزان 70 درصد وجه تضمین اولیه حساب باشد.

اگر ضررهای معاملاتی فرد تا جایی پیش رود که از وجه تضمین کمتر شود، اما همچنان از 70 درصد وجه تضمین اولیه بالاتر باشد، در آن صورت وضعیت at risk پیش می آید. این حالت دقیقاً بین حالت نرمال و کال مارجین یا (لیکوئید) قرار دارد. به همین دلیل لازم است که فرد در این مرحله وضعیت حساب خود را به درستی مدیریت کند. بهتر است هرچه زودتر خطر را رفع کرده و وضعیت حساب را نرمال کند تا کال مارجین یا (لیکوئید) از حالت بالقوه به حالت بالفعل تبدیل نشود.

وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید)  (Margin Call)

پرریسک ترین حالتی که یک حساب ممکن است با آن مواجه شود، وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) است. زمانی که دارایی جاری حسابِ فرد مرز 70 درصدیِ وجه تضمین اولیه را بگذراند، وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) برای شخص اتفاق می افتد. در چنین حالتی میزان ضرر معاملاتی فرد از 30 درصد وجه تضمین اولیه هم کمتر شده است.

در هنگام مواجه با چنین اخطاری باید سریعاً دست بکار شوید و با افزایش موجودی، خطر را رفع کنید. در غیر این صورت باید منتظر اعمال اخطار کال مارجین یا (لیکوئید) و از دست رفتن دارایی خود باشید. زیرا چندی نمی گذرد که پوزیشن های باز شما یکی پس از دیگری از طرف کارگزاری بسته میشوند. اگر هم باز افاقه نکند و ضرر جبران نشود، به کل تمام پوزیشن های فرد لیکوئید خواهند شد.

نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که این درصدها نسبی است و در هر بازاری کمی متفاوت خواهد بود.

چطور از وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) خارج شویم؟

فرض می کنیم با توجه به افزایش ضررهای معاملات باز، فرد وارد وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) شده است. در این صورت چند راه برای خروج از این وضعیت پیش رو دارد که شامل:

• واریز وجه به حساب مارجین و افزایش موجودی حساب.
• بستن بخشی از موقعیت های باز برای آزاد کردن وجه های تضمین.
• ترکیبی از دو روش فوق.

علاوه بر اینها، یکی از روش های مرسوم و پرکاربرد کنترل ریسک معاملاتِ پرخطر در بازار Hedge کردن است. البته هج کردن در تمام موقعیت ها توصیه نمی شود، اما در زمان بحران میتواند کمک شایانی برای جلوگیری از کال مارجین یا (لیکوئید) شدنِ فرد باشد.

چگونه از کال مارجین یا (لیکوئید) اجتناب کنیم؟

تا اینجای کار با وضعیت های گوناگون حساب آشنا شدیم و دیدیم در صورتی که دچار وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) شدیم، چطور خود را نجات دهیم. اما به طور کل چطور میتوان از کال مارجین یا (لیکوئید) شدن در بازارهای مختلف اجتناب کرد؟ کوتاه ترین و ساده ترین جواب برای این سوال این است که حساب مارجین نداشته باشید و به سراغ این معاملات ریسکی نروید.

این تنها راه کسب درآمد پربازده در طول زمان نیست و راه های جایگزین کم ریسک تری هم وجود دارد. با این حال شاید جزو حرفه ای های بازار هستید و یا به این میزان از هیجان و آدرنالین عادت دارید. در این صورت بهتر است برخی از اقدامات لازم را برای اجتناب از این وضعیت از پیش انجام دهید. از جمله:

1. همیشه بخشی از دارایی های خود را نقد باشید تا در بحران به کمک شما بیاید. در این صورت اگر دچار وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) بشوید و یا نزدیک به آن باشید، با پول مازاد خودتان حسابتان را نجات خواهید داد.
2. در پوزیشن های معاملاتی خود تنوع ایجاد کنید تا بدین ترتیب نوسانات را تا حدی محدود کنید. بهتر است کمتر به سراغ دارایی های بی ثبات و پرنوسان بروید. اگر رفتید، تعداد آنها نسبت به معاملاتِ کم نوسان ترِ حسابتان کمتر باشد.
3. حساب خود را مدام مانیتور کنید. البته قرار نیست هر روز پرتفوی خود بررسی کنید. اما اگر معامله باز دارید که پول زیادی در آن درگیر است این روش میتواند کنترل اوضاع را تا حدی به دست شما دهد.
4. از حد ضرر و حد سود در معاملات خود استفاده کنید و یک معامله را به امان خدا رها نکنید. در این صورت اگر تحلیل و پیش بینی شما اشتباه از آب درآمد، با ضرر کم و در زمان درست از معامله خارج می شوید و کار به کال مارجین یا (لیکوئید) نخواهد کشید.
5. استفاده از اهرم های کمتر برای جلوگیری از ضررهای بالقوه زیاد.
6. دانش تحلیلی خود را در رابطه با معاملات در بازارهای مالی و بازارهای پرنوسان افزایش دهید. هرچه تسلط بیشتری روی تحلیل های تکنیکال، فاندامنتال و سنتیمنتال بازار داشته باشید، گزینه های مطلوب تری را برای معامله و سرمایه گذاری خود انتخاب خواهید کرد که ریسک منطقی تری خواهند داشت. حتی اگر به سراغ گزینه های پرریسک بروید هم راههای پیشگیری از آن را بهتر خواهید دانست.

مزایا و معایب معاملات مارجین

قبل از آنکه ریسک کال مارجین یا (لیکوئید) شدن را به جان بخرید و یا از آن بترسید، بهتر است با مزایا و معایب معاملات مارجین آشنا باشید. آنوقت خواهید فهمید که آیا انجام چنین معاملاتی به ریسک آن می ارزد یا خیر.

برخی از مزایای معاملات مارجین شامل:

• افزایش بازدهی: این مهمترین دلیل و مزیتی است که افراد را به سمت چنین معاملاتی می کشاند. در این معاملات، افراد امکان استفاده از ابزار قدرتمندی بنام اهرم را دارند. در نتیجه اگر روند معامله با آنچه پیش بینی کرده اند، همسو پیش رود، سود چشمگیری خواهند کرد.
• انعطاف پذیری معاملات: مارجین به شما این امکان را میدهد تا در عین داشتن پول محدود، توانایی سرمایه گذاری بیشتر را داشته باشید. به همین دلیل میتوانید از فرصت های بالقوه و طلایی بازار کاملاً به موقع استفاده کنید و دغدغه پولی تان کمتر باشد.
• تنوع بخشی: در این معاملات شما میتوانید سبد سهام خود را تنوع ببخشید و هم از موقعیت های فروش بازار و هم خرید بازار استفاده کنید.
• تامین مالی سریع و آسان: در حساب مارجین بدون نیاز به پرداخت کارمزد اضافی یا کاغذ بازی های مرسوم، میتواند از کارگزاری بابت معاملات خود پول قرض بگیرید.

از جمله معایب مارجین:

• افزایش ضررهای بالقوه و احتمالی: درست همانطور که با استفاده از اهرم، سودهای احتمالی تان میتواند افزایش یابد، ضررهایتان میتواند چند برابر شود. مارجین میتواند شما را در معرض افزایش ریسک و ضرر مازاد قرار دهد.
• احتمال کال مارجین یا (لیکوئید) شدن: وقتی نتوانید سهام هایِ درگیر معامله خود را بالاتر از حداقل مارجین مورد نیاز کارگزاری نگه دارید، اخطار کال مارجین یا (لیکوئید) دریافت می کنید. همانطور که گفتیم، این اخطار از شما میخواهد یا بخشی از سهامتان را نقد کنید و یا دارایی تان را افزایش دهید تا نیازهای حساب برآورده شود. اگر اینکار را نکنید، کارگزاری شما را کال مارجین یا (لیکوئید) کرده و سهام هایتان را خودش لیکوئید (نقد) می کند. در این حالت، ضرر شما میتواند حتی فراتر از آنچه در حساب سپرده گذاری کرده اید هم برود. فراموش نکنید، کال مارجین یا (لیکوئید) یک اصطلاح است. قرار نیست از طرف کارگزاری یا صرافی تماسی با شما گرفته شود و قبل از لیکوئید کردن سهام هایتان به شما اطلاع داده شود. طبق الزاماتی که این حساب دارد، کارگزاری مجاز است در صورت وقوع شرایط کال مارجین یا (لیکوئید)، فوراً دست به کار شده و دارایی شما را نقد کند.
• حق انتخاب برای نقد شدن دارایی با شما نیست: اگر خود برای خروج حسابتان از وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) اقدامی نکنید، نوبت به کارگزاری میرسد. در این صورت، کارگزاری یکی یکی شروع به بستن پوزیشن های باز معاملاتی شما می کند. سپس اگر هنوز در وضعیت کال مارجین یا (لیکوئید) بودید و بهبودی در وضعیت حاصل نشد، کل پوزیشن های شما را لیکوئید می کند. در چنین حالتی نمی توانید انتخاب کنید که کدام پوزیشن اول بسته شود. معمولاً هم کارگزاری ابتدا پوزیشن هایی که بیشتر در ضرر هستند را می بندد. به این ترتیب اگر امیدی هم به بهبود اوضاع داشتید، در موقعیتی قرار میگیرید که مجبورید ضررهای زیاد خود را بپذیرید.

اینها برخی از مزایا و معایب استفاده از حساب مارجین بودند. با ارزیابی این موارد و سنجیدن سطح ریسک پذیری خود، میتوانید بفهمید که چنین معاملاتی برای شما مناسب است یا خیر. البته قبل از همه اینها باید دانش تحلیلی کاملی در این زمینه داشته باشید.

کلام آخر

معاملات مارجین به علت سودهای اهرمی بالقوه و وامی که کارگزاری به افراد میدهد، بسیار وسوسه انگیز و پرطرفدارند. اما ضررهای بالقوه آنها نیز ریسک زیادی دارند. همانطور که گفتیم، بهترین راه کاهش چنین ریسکی این است که به سراغ معاملات مارجین نروید و از معاملات کم ریسک تری استفاده کنید.

به هر حال همه چیز به سطح تبحر و اهداف شما در بازار برمیگردد. اگر حرفه ای باشید و اصول معاملاتی را رعایت کنید، مطمئناً نباید بگذارید کار به کال مارجین یا (لیکوئید) شدن برسد. اگر دانش لازم را دارید، سطح ریسک پذیری شما بالاست و میخواهید در کوتاه مدت شانس خود را امتحان کنید تا به سودهای بالا برسید، شاید این معاملات برای شما مناسب باشد.

سوالات متداول

حساب مارجین چیست؟

حساب مارجین (Margin Account)، نوعی حساب کارگزاری است که سرمایه گذار در آن امکان استقراض دارد.

تفاوت لیکوئید و کال مارجین در چیست ؟

در واقع، این دو اصطلاح به نوعی هم معنی هستند. زمانی که فردی در یک حساب مارجین، اخطار کال مارجین یا (لیکوئید) را دریافت می کند، میتواند با چند راهکار ساده خود را از دام کال مارجین شدن یا لیکوئید شدن (liquidation) حساب توسط کارگزار نجات دهد.

چند نوع وضعیت حساب مارجین داریم ؟