بازارهای مالی
بازارهای مالی
یکی از مهم ترین و باارزش ترین منابع تأمین اقتصاد جوامع مختلف بازارهای مالی می باشد. این بازارها دارای انواع مختلفی هستند و معروف ترین آن ها بازار تبادلات ارزهای خارجی، سهام و اوراق قرضه است.
در این مقاله قصد داریم درباره انواع بازارهای مالی و سرمایه و تمام ویژگی های مخصوص آن ها صحبت کنیم. اگر یافتن پاسخ سؤالی مانند بازار مالی چیست برای شما هم تبدیل به دغدغه شده است، در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به پاسخ آن دست پیدا کنید.
آشنایی با بازارهای مالی
بازارهای مالی به مکانی اطلاق می شود که در آن انواع خریداران و فروشندگان جمع می شوند و در خرید یا فروش دارایی های باارزش فعالیت می کنند. منظور از مکان صرفاً یک مکان فیزیکی نیست و ممکن است در هر جایی حتی فضای مجازی این کار انجام شود.
فعالیت های این بازارها در نهایت منجر به رونق چرخه اقتصادی جوامع مختلف و سرازیر شدن سرمایه های گوناگون به سمت کسب و کارهای متعدد خواهد شد. مواردی که در این بازارها معامله می‌شوند، بستگی به نوع بازار مربوطه مختلف می‌باشند؛ مثلاً در بازارهای بورس فقط بورس در بین عرضه کنندگان و متقاضیان خرید و فروش خواهد شد.
افرادی که در بازارهای مختلف مالی فعالیت می‌کنند، هم به عنوان فروشنده و هم خریدار می‌توانند فعال باشند و این عامل باعث چرخش بهتر مال از سوی سرمایه داران به سوی سایر فعالان اقتصادی و درنتیجه شکوفایی کسب و کارهای داخلی یا بین المللی می‌شود که این اتفاق هم به نفع سرمایه گذاران و هم سایر عاملان خواهد شد.
انواع بازارهای مالی و سرمایه
بازارهای مالی دارای انواع مختلفی هستند که در هر یک از آن ها فعالیت خاصی تحت قوانین و مقررات مشخص شده از سمت همان کشور یا سازمان‌های بین المللی انجام می شود. چون این بازارها تأثیر بسیار زیادی در اقتصاد کشورها دارند، فعالان آن ها باید قوانین مشخص شده را کاملاً رعایت کنند و حتی گزارش های عملکردهای آن ها باید به صورت دقیق ارائه شود.
اگر یک یا چند عضو از بازارهای مختلف مالی دچار تخلف از قوانین مشخص شده و ورود ضرر شوند، مراجع مربوطه جریمه های معینی را برای آن ها لحاظ خواهند کرد. انواع بازارهای مالی و سرمایه شامل موارد زیر است:
- بازار سهام
- بازار اوراق قرضه
- بازار مشتقات
- بازار تبادلات ارزهای خارجی
- بازار کالا
- بازار OTC
- بازار رمزارز
بازار سهام
این بازار از زمان های گذشته یکی از مرسوم ترین بازارهای جهان بوده و شرکت های سهامی مختلفی در آن مشغول به فعالیت هستند. نتیجه فعالیت های این بازار رونق کسب و کار، سرمایه و میزان نقدینگی فعالان آن خواهد بود.
نحوه عملکرد آن نیز به این صورت است که ابتدا سهام یک شرکت برای بار اول و با عنوان IPO در این بازار در معرض فروش قرار داده می شود و یک سرمایه گذار آن را تهیه می‌کند سپس شرکت مربوطه اقدام به فعالیت های مختلف و کسب درآمد و سود کرده که این کار میزان ارزش سهام آن را بالا می‌برد؛ در نتیجه سرمایه گذاری که آن را خریداری کرده بود نیز در سود حاصل از آن شریک خواهد شد.
به طور کلی فعالیت و خرید و فروش سهام در بازارهای سهامی امری تخصصی است و نیاز به داشتن دانش و اطلاعات لازم در این زمینه دارد. شناخت شرکت های عرضه کننده سهام ها و تشخیص مناسب بودن آن کار هر کسی نیست و اگر بدون مهارت و دانش باشد منجر به ضرر و زیان زیادی خواهد شد.
فعالیت در بازار سهامی توسط کارگزارها که مرجع غیر حضوری محسوب می شوند و حتی به صورت کاملا حضوری در مراکز و سازمان های بورس انجام می شود. وظیفه کارگزاران بورس تهیه یک لیست جامع و کامل از شرکت ها، قیمت به روز سهام و تمام اطلاعات لازم برای فعالان این عرصه بوده و در مقابل این کار مبلغی از هر معامله را برای خود اختصاص می دهند. تعدادی از بازارهای معروف سهام شامل: بازار سهام نیویورک، شیکاگو، نزدک و بازار بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
بازار اوراق قرضه
دومین نوع از بازارهای مالی بازار اوراق قرضه است که شامل یک سری اوراق بهادار با سر رسید مشخص می باشد و عموما به عنوان وام و با درنظر گرفتن مقدار معینی سود به تقاضاکنندگان واگذار می شود. این اوراق به عنوان یک قراداد با شرایط مندرج میان عرضه کننده و دریافت کننده خواهد بود. شهرداری، ایالات، سازمان های حکومتی مربوطه و بعضی از شرکت ها ارائه کننده اوراق قرضه می‌باشند.
افرادی که این اوراق را خریداری می کنند، قصد تامین سرمایه لازم برای فعالیت ها و کسب و کارهای مختلف خود را دارند و به نوعی بدهکار محسوب می شوند که باید بدهی خود را طبق زمان سر رسید که در اوراق قرضه درج شده است، به عرضه کنندگان پرداخت کنند.
بازار مشتقات
مشتقات به دارایی هایی اطلاق می شود که طبق یک قرارداد میان معامله کنندگانِ ارزش اموالی مانند سهام، کالا، ارز دیجیتال و… رد و بدل خواهد شد. در بازارهایی که فعالیت ها تحت عنوان مشتقات انجام می شود، در واقع کالایی میان عرضه کننده و تقاضا کننده رد و بدل نمی‌شود و تنها ارزش های آن ها ملاک معاملات قرار داده می شود؛ به بیان دیگر یک مال مشتق شده در اصل ارزشی نداشته و فقط بهای آن قابل خرید و فروش می باشد.
درباره ویژگی های مثبت این بازارها می توان گفت: معاملات بازار مشتقات به شکل های مختلفی همچون اختیار معامله یا معاملات آینده و… قابل انجام است. این ویژگی باعث ایجاد امکان انجام معاملات دو طرفه و کسب سود چه در صورت بالا رفتن قیمت ها و چه در حال پایین آمدن آن ها می شود؛ از مشهورترین بازارهای مشتقات می‌توان بازار معاملات آپشن شیکاگو را نام برد.
بازار تبادل ارزهای خارجی
یکی نوع بسیار مشهور از انواع بازارهای مالی و سرمایه بازار تبادل ارزهای خارجی می باشد. در واقع این بازار یک مکان مبادلاتی برای ارزهای مورد استفاده کشورهای مختلف مانند: دلار، یورو، پوند، ین، کرون، فرانک و… خواهد بود.
این بازار دارای دامنه بسیار بزرگی است و در سراسر جهان توسط سیستم های مختلف کامپیوتری و کارگزاران اداره می شود. همچنین امکان فعالیت در این بازار و انجام مبادلات برای مردم عادی نیز میسر بوده و می توانند به مبادله ارزهای مورد نظر خود رسیدگی کنند. از معروف ترین عاملان این بازار می توان بانک ها، شرکت های تبلیغاتی، بانک مرکزی، شرکت های سرمایه گذاری و… را نام برد.
در ایران فعالیت در بازار تبادل ارزهای خارجی با محدودیت هایی همراه است اما انجام این تبادلات غیر ممکن نیست. با استفاده از کارگزاران امکان خرید و فروش ارزهای مختلف برای متقاضیان آن ها فراهم خواهد شد و معمولا هم ارزش روزِ آن ها در معاملات درنظر گرفته می شود.
بازار کالا
این نوع از بازارهای مالی بر خلاف اکثر بازارها دارای یک مکان فیزیکی و مشخص برای خریداری و فروش کالاهای مختلف است. کالاهای فیزیکی موجود در این بازارها شامل: محصولات کشاورزی مختلف مانند گندم، ذرت، سویا، دام ها و حیواناتی اهلی مثل گاو، گوسفند، انواع سوخت ها همچون نفت، گاز، مشتقات نفتی، فلزاتی مانند طلا، نقره، پلاتینیوم و سایر کالاهای معمولی همچون قهوه، پنبه، شکر و… می باشد.
در بازار کالا جنس فیزیکی و کالای واقعی مورد معامله قرار می گیرد و با پرداخت ارزش کالاها می توان آن ها را به صورت آنی تحویل گرفت.
یک نکته قابل ذکر دیگر درباره این نوع از بازارها این است که بیشتر معاملات آن ها در بازارهای مشتقات انجام خواهد شد و مسائلی که درباره خرید و فروش کالاها در بازارهای عادی وجود دارد، در بازارهای مشتقات نبوده و امکان معامله راحت و بی دردسر و مطابق با به روز ترین قیمت ها برای معامله کنندگان فراهم است. از مشهور ترین بازارهای کالای جهان نیز بازار بورس کالای شیکاگو را می توان نام برد.
بازار OTC
این بازار یکی دیگر از انواع بازارهای غیر متمرکز مالی است که دارای مکان معینی برای معاملات نبوده و معمولاً به نحو الکترونیکی می باشد. مبادلات این بازارها بدون دخالت واسطه و با معامله مستقیم خریدار و فروشنده انجام می شود؛ برخی از معاملات سهامی خاص و کوچک نیز در بازار OTC قابل اجرا است.
همچنین بعضی از بازارهای مشتقات در این بازار و تحت آن فعالیت خواهند کرد. از مزیت های بازار مذکور این است که یک بخش ضروری برای انواع بازارهای مالی و سرمایه محسوب می شود اما دارای معایبی نیز بوده و آن فقدان وجود شفافیت لازم و عدم برقراری مقررات کامل می باشد.
بازار رمزارز
بازار رمزارز آخرین مورد از بازارهای مالی است که قصد بیان ویژگی های آن را داریم. این بازار با پیشرفت تکنولوژی و فناوری های دیجیتال رشد پیدا کرد و بلاک چین یکی از متداول ترین مدل های آن محسوب می شود. کریپتوکارنسی که همان ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده هستند و مشهور ترین آن ها بیت کوین یا اتریوم است، جزء این بازار بوده و در حوزه آن فعالیت می کنند.
بازار رمزارز ها شامل موارد متنوعی از دارایی ها و اموال دیجیتال بوده که ضمن مراجع مختلفی قابل خرید و فروش خواهند بود. در این بازار یک کارگزار بزرگ به اسم صرافی ارز دیجیتال وجود دارد که بستر مناسب را برای فعالیت معامله کنندگان و تبدیل رمزارزها به واحد پولی کشورهای مختلف فراهم می کند.
اصلی ترین عامل معاملات بازار رمزارزها یعنی همان ارزهای دیجیتالی فاقد وجود مادی و قابل لمس هستند و تنها قابلیت ذخیره شدن روی کیف پول دیجیتال را خواهند داشت. یکی از معایب بسیار بزرگ این بازارها عدم وجود اطلاعات دقیق درباره نحوه فعالیت در آن ها برای عموم مردم است و امکان حمله سایبری هکرها در آن بسیار زیاد می باشد.
انواع بازارهای مالی طبق زمان واگذاری
انواع بازارهای مالی و سرمایه در یک دسته بندی دیگر به دو نوعِ بازار آتی و بازار نقدی تقسیم می شوند. توضیحات تکمیلی این دو نوع از بازارهای مالی در زیر ذکر خواهد شد:
- بازار آتی:
در این بازار که به آن بازار اوراق مشتقه نیز گفته می شود، اوراق مشتقه مورد معامله قرار خواهند گرفت. این اوراق شامل قراردادی است که این اختیار یا اجبار را برای صاحب آن ایجاد می کند که دارایی تعیین شده را در زمان مشخصی بفروشد یا حتی بخرد؛ به همین علت به آن قرارداد آتی گفته می‌شود. قراردادهایی که در این بازارها جریان دارد و دارای اختیار در معامله می باشد جزء اوراق مشتقه محسوب می شود.
- بازار نقدی:
نوع دیگری از بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری بازار نقدی است که ویژگی اصلی آن ایجاد مبادلات مالی مختلف در زمان وقوع معامله می باشد. به بیان بهتر خریدار یک کالا یا اوراق بهادار به محض انجام معامله و خرید صاحب و مالک کالای مورد نظر یا آن اوراق بهادار خواهد بود؛ به همین دلیل به آن بازار نقدی گفته می شود.
فعالیت در بازارهای مالی و مزایای آن
اصلی ترین هدف افراد مختلف از انجام فعالیت در بازارهای مالی برخورداری از مزایا و سودهای ناشی از آن است. در زیر تعدادی از مزیت های فعالیت در حوزه بازارهای مختلف مالی ذکر خواهد شد:
- کسب سود شخصی، سود رسانی به جامعه و اعضای آن، رونق کسب و کارها، کمک به اشتغال زایی و…
- پر سود بودن فعالیت در بازارهای مالی و سرمایه نسبت به سایر بازارها و قابل پیش بینی بودن آن ها.
- تابع مقررات قانونی و عدم وجود نگرانی و استرس از کلاهبرداری در آن ها.
- قابل دسترسی بودن و امکان فعالیت در آن ها برای تمام اقشار جامعه.
- قابل تبدیل بودن به مال و پول نقد.
- فعال و پویا بودن آن نسبت به سایر فعالیت های راکد.
سخن پایانی
در این مقاله درباره بازارهای مختلف مالی، انواع و مزایای فعالیت در آن ها مطالب کاملی را ارائه کردیم. امیدواریم با خواندن این مطالب پاسخِ سوالی همچون: بازار مالی چیست را یافته باشید و علاوه بر آن اطلاعات کاملی را درباره انواع بازارهای مالی و سرمایه کسب کرده باشید.
دانستن این اطلاعات کمک بسیار زیادی به فعالیت در این بازارها و کسب سود و مزایای آن ها خواهد کرد. اگر شما هم قصد فعالیت در بازارهای مالی را دارید، بهتر است ابتدا انواع آن ها را کاملاً بشناسید و با آگاهی بیشتری اقدام به انجام معاملات مختلف و در نتیجه کسب سود بیشتر برای خود و جامعه خود کنید.
