افزایش سرمایه سهم
افزایش سرمایه سهم
افزایش سرمایه سهم در بورس از رایج ترین و کاربردی ترین اصطلاحاتی است که به کار می رود. معمولا شرکت ها برای اینکه بتوانند به اهدافی مانند رشد، تداوم و توسعه فعالیت های خود برسند به دنبال این هستند که منابع مالی بیشتری را به دست آورند.
این شرکت ها برای اینکه بتوانند منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند روش های متفاوتی را پیش روی خود دارند که یکی از این روش های موثر افزایش سرمایه سهام در بورس و بازارهای مالی می باشد که ما در این مطلب قصد داریم به صورت کامل به بررسی این موضوع بپردازیم.
افزایش سرمایه سهام در بورس
همانطور که در بخش مقدمه به آن اشاره کردیم افزایش سرمایه سهم یکی از روش هایی می باشد که به واسطه آن شرکت ها، اقدام به تامین منابع مالی مورد نیاز، برای دستیابی به اهداف خود می کنند.
زمانی که یک شرکت توسط سهامداران آن ثبت می شود و فعالیت خود را آغاز می کند، سرمایه اولیه ای دارد که این سرمایه توسط سرمایه داران فراهم شده است. اگر شرکت در ادامه فعالیت های خود نیاز داشته باشد که منابع مالی بیشتری بدست آورد به واسطه افزایش سرمایه سهام که بهترین روش ممکن می باشد این کار را انجام می دهد.
فرایند افزایش سرمایه سهم
در ابتدا برای افزایش سرمایه سهم باید همه اعضای هیئت مدیره آن را بپذیرند و به توافق برسند. پس از اینکه شرکت تصمیم خود را در این زمینه گرفت باید مدارک و مستندات مربوط به آن را تهیه کرده و در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار بگذارد.
اگر سازمان بورس این فرایند را تایید کرد هیئت مدیره باید افزایش سرمایه را تصویب کند و برای این کار باید با برگزاری یک مجمع عمومی فوق العاده از تمای سهامداران خود در این رابطه نظرخواهی کند تا متوجه نظر اکثریت سهامداران شود.
با توجه به اینکه باید همه سهامداران در خصوص افزایش سرمایه سهم نظر دهند، هیئت مدیره موظف است که حداقل ده روز قبل از برگزاری مجمع فوق العاده، آگهی آن را در سایت کدال به اطلاع عموم برساند.
در این مجمع هم مانند همه مجامع دیگر دو روز کاری قبل از برگزاری، نماد سهم در بازار بورس متوقف می شود. سپس مجمع برگزار شده و گزارش تصمیمگیری نهایی آن از طریق سایت کدال به اطلاع عموم می رسد. نکته مهم این است که افزایش سرمایه تنها شامل کسانی می شود که در زمان برگزاری مجمع سهامدار هستند.
انواع روش های افزایش سرمایه سهام
شرکت ها برای افزایش سرمایه سهم روش های مختلفی را پیش روی خود دارند که باید بر اساس شرایط و سیاست های درون شرکت و ساختار و بسیاری از عوامل دیگر یکی از این روش ها را انتخاب کنند.
ما در این بخش به معرفی هر چهار روش افزایش سرمایه می پردازیم و علاوه بر معرفی آنها، هر یک را به صورت مجزا برای شما شرح خواهیم داد تا اطلاعات شما در این زمینه افزایش یابد. این چهار روش اصلی و کلی برای افزایش سرمایه سهام شرکت ها برای تامین منابع مالی و دستیابی به اهداف عبارت اند از:
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته
یکی از روش های اصلی و مهم در افزایش سرمایه سهم، افزایش دادن سرمایه از محل سود انباشته می باشد. توجه داشته باشید که شرکت ها به لحاظ قانونی باید همه ساله بخشی از سود خود را به جای آنکه بین سهامداران تقسیم کنند در محل سود انباشته ذخیره سازی نمایند.
حال اگر میزان سود ذخیره شده در این بخش به عدد قابل توجه و چشمگیری برسد، شرکت می تواند از این سود برای افزایش سرمایه خود بهره برداری کند. به این ترتیب سهام جدیدی به سهامداران اضافه می شود.
به سهام جدیدی که در اثر افزایش سرمایه سهم از طریق سود انباشته به پرتفوی سهامداران آن شرکت اضافه می شود سهام جایزه می گویند. سهام جایزه بین افرادی که سرمایه دار هستند بر اساس درصد افزایش سهم و همچنین بر اساس تعداد سهام هر فرد محاسبه می شود.
نکته قابل توجهی که باید به آن اشاره داشته باشیم این است که به لحاظ تئوری افزایش سرمایه منجر به اینکه سهامدار ثروتمندتر گردد نمی شود. در واقع این کار در ارزش شرکت و سهامدار هیچ تغییری ایجاد نمی کند. به همین دلیل قیمت هر سهم پس از افزایش سرمایه به همان میزان کاهش پیدا می کند.
اگر از روش سود انباشته اقدام به افزایش سرمایه سهم شرکت کنیم، می توانیم شاهد سرعت گرفتن فرایند توسعه در شرکت باشیم. از طرفی باید به این نکته هم اشاره داشته باشیم که در این روش دیگر مالکان سهام برای اینکه مالکیت سهم را بر عهده داشته باشند نیازی ندارند که آورده نقدی داشته باشند چرا که سهام جایزه به صورت خودکار در اختیار همه سهامداران قرار می گیرد. نکته مهم این است که با انجام این روش هیچ نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی شود و فقط تعداد سهام است که افزایش پیدا می کند.
بازگشایی نماد از طریق سود انباشته
امکان دارد افزایش سرمایه سهم کمتر از دویست درصد کل سهام باشد. در این صورت بعد از اینکه مجمع برگزار شد نماد ظرف چند روز بازگشایی می شود اما سهام جایزه در پرتفوی سهامداران اضافه نمی شود. برای اینکه سهام جایزه در پرتفوی سهامداران اضافه شود، باید تغییرات در روزنامه رسمی ثبت شود.
در صورتی که افزایش سرمایه صورت گرفته از طریق سود انباشته بیش از دویست درصد باشد حتی بازگشایی نماد هم مانند اضافه شدن سهام جایزه در زمانی صورت می گیرد که تغییرات در دفتر روزنامه رسمی ثبت شده باشد.
- افزایش سرمایه سهم از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
یکی دیگر از روش هایی که به واسطه آن می توانیم برای افزایش سرمایه سهم اقدام کنیم روش افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها می باشد. ارزش دارایی های یک مجموعه در حسابداری یک شرکت بر اساس قیمت خرید آنها ثبت می شود. اما از آنجایی که دارایی های یک مجموعه می تواند به دلیل تورم با افزایش نرخ روبرو شود، شرکت می تواند ارزش دارایی هایی نظیر ساختمان، زمین و یا تجهیزات را هر چند سال یکبار دوباره ارزش گذاری نماید.
در این روش افزایش سرمایه سهم، بعد از ارزیابی مجدد سرمایه، معادل مبلغی که به ارزش دارایی ها اضافه شده است به ستون سرمایه در ترازنامه شرکت اضافه می شود. بر اساس این معادله که تنظیم می شود باید دارایی های شرکت در ترازنامه با حاصل جمع حساب سرمایه و بدهی های شرکت برابر باشد. در این شرایط باید وقتی با افزایش ارزش دارایی ها مبلغی به قیمت دارایی ها اضافه می شود همان مبلغ به سرمایه هم اضافه شود تا ترازنامه تراز شود. برای درک بهتر این مفهوم باید با اصول اولیه و پایه حسابداری به خوبی آشنا باشیم.
در قانون تجارت استفاده از افزایش سرمایه سهم به روش تجدید ارزیابی دارایی ها پیش بینی شده است. مطابق با ماده 141 قانون تجارت اگر میزان زیان انباشته یک شرکت برابر با حداقل نیمی از سرمایه ثبت شده آن شرکت باشد، آنگاه شرکت می تواند با تکیه بر این ماده قانونی از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها برای افزایش سرمایه سهام خود اقدام کند.
اما این کار مزایا و معایب مخصوص به خود را دارد که شما پیش از آنکه برای انجام آن تصمیم بگیرید باید به خوبی نسبت به آنها آگاه باشید تا با دید بازی در این باره تصمیم گیری نمایید اما پیش از بررسی مزایا و معایب این روش افزایش سرمایه قصد داریم نکات مهمی را در این خصوص در اختیار شما قرار دهیم که عبارت اند از:
- در این روش افزایش سرمایه سهم، ارزش دارایی های سهامداران ثابت می ماند. به گونه ای که نسبت معکوس بین تعداد سهم و قیمت و ارزش آن جاری می شود.
- در این روش افزایش سرمایه هم نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی شود.
- در این روش درصد سهام هیچکدام از سهامداران تغییر نمی کند. چرا که سهامی که دریافت می کند از نظر ارزش و تعداد بر اساس تعداد و ارزش سهامی است که پیش از این داشته است.
- در این روش افزایش سهام شما نمی توانید فرد جدیدی را به عنوان سرمایه گذار وارد شرکت کنید.
افزایش سرمایه سهم خوب است یا بد؟
برای درک بهتر این موضوع باید مزایا و معایب افزایش سرمایه سهم به روش تجدید ارزیابی دارایی ها را به خوبی بدانیم. اگر افزایش سرمایه را از این طریق انجام دهیم اطلاعاتی که در صورتهای مالی شرکت منتشر می شود به واقعیت نزدیکتر می شود.
با توجه به این مسئله اعتبار شرکت برای اینکه بتواند تسهیلات بانکی دریافت کند نیز افزایش پیدا می کند. این روش در کنار این دو مزیت بزرگ یک ایراد هم دارد، آن هم این است که دارایی ها مشمول مالیات شده و هزینه های دارایی های استهلاک پذیر هم افزایش می یابد. به همین دلیل این روش چندان مورد علاقه شرکت ها نمی باشد.
- افزایش سرمایه سهم از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
از دیگر روش هایی که می شود برای افزایش سرمایه سهم شرکت اقدام کرد، افزایش سرمایه از طریق آورده های نقدی و مطالبات نقد شده سهامداران می باشد. این روش در میان روش های دیگر از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است که موجب شده است این را روش را از بهترین روش های افزایش سرمایه بدانیم.
مهمترین عامل محبوبیت این روش نسبت به دو روش قبلی هم این است که در این روش به سرمایه ای که شرکت دارد آورده ای نقدی اضافه می شود. در حالی که در روش های قبلی هیچ آورده نقدی به حساب شرکت واریز نمی شد.
اگر با مفهوم حق تقدم خرید سهام آشنا نباشیم نمی توانیم به خوبی این روش افزایش سرمایه سهم درک کنیم. چرا که شرکت هایی که می خواهند از این طریق سرمایه سهم خود را افزایش دهند، در مجمع عمومی که برگزار می کنند به سهامداران خود حق تقدم خرید سهام می دهند.
این به آن معنا می باشد که سهامداران حاضر در مجمع نسبت به سایر افراد دیگر برای خرید سهام در اولویت قرار دارند. سهامداران می توانند از این حق تقدم استفاده کنند و یا اینکه تمایلی به استفاده از آن نداشته باشند و خرید این سهام را به سایر افراد دیگر واگذار کنند.
اما چنانچه در این روش افزایش سرمایه سهم، سهامداران مایل باشند که سهام را خریداری کنند می توانند با پرداخت ارزش اسمی 1000 ریال به ازای هر سهم، آن میزان از حق تقدم را به دارایی های خود اضافه کنند.
در این شرایط مبلغی که سهامداران باید بپردازند با تعداد حق تقدمی که در مجمع به آنها تعلق گرفته است متناسب می باشد. نکته مهمی که باید در این خصوص به شما یادآوری کنیم این است که حق تقدم سهام برای سهامداران به مدت تنها دو ماه کاری قابل استفاده می باشد.
- افزایش سرمایه سهام شرکت به روش صرف سهام
از دیگر روش های افزایش سرمایه سهم، افزایش به روش صرف سهام می باشد. در این روش شرکت سهام خود را با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی آن به فروش می رساند. برای مثال ارزش اسمی هر سهم 1000 ریال است و شرکتی می تواند هر سهم خود را 3000 ریال به فروش برساند.
این اختلاف 2000 ریالی که بین ارزش اسمی و ارزش بازار سهام وجود دارد، نشان دهنده صرف سهام می باشد. در این روش درآمد حاصل از فروش سهام به دو قسمت تقسیم می شود. قسمتی که معادل با ارزش اسمی سهام می باشد به دارایی ها اضافه می شود و قسمتی که حاصل از صرف سهام است می تواند صرف یکی از موارد ذیل شود و به غیر از این موارد حالت دیگری وجود ندارد، این سه روش استفاده از صرف سهام عبارت اند از:
- می تواند به صورت سهام جایزه میان سهامداران فعلی شرکت توزیع شود
- به حساب اندوخته های شرکت اضافه شود
- به صورت نقدی میان سهامداران کنونی شرکت تقسیم شود که البته این روش در ایران صورت نمی گیرد و در ایران تنها دو روش اول مورد توجه می باشد.
سخن پایانی
افزایش سرمایه سهم در بورس می تواند به شرکت کمک کند که برای دستیابی به اهدافی نظیر توسعه و یا گسترش فعالیت های خود، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کند. این کار می تواند برای شرکتها سودآور باشد اما خوب یا بد بودن آن بسته به نوع افزایش سرمایه و زمان آن و هدف انجام آن دارد.
