بازار بورس چیست؟

 بورس چیست؟

سرمایه گذاری در آن چگونه است؟

بازار بورس، بازار مالی جذابی است که برای ورود به آن باید قبل از هر چیز باید خود را به دانش کافی و لازم مجهز کنیم. برای ورود به این عرصه باید چند تعریف ابتدایی و همینطور سوال ساده را برای خود بازگو کنیم تا تسلط بیشتری بر بازار داشته و از سردرگمی و ابهام جلوگیری کنیم. بازاری یکپارچه و منسجم است که هدف کلی آن مبادلات سهام، اوراق بهادار و حتی کالا بین بنگاه های اقتصادی و خریداران و فروشندگان است. قیمت گذاری و خرید و فروش قراردادهای آتی نیز بخش دیگری از اهدافش به شمار می رود.

بازار بورس اساساً چیست و سرمایه گذاری در آن چگونه است؟

💰 بازارهای مالی، دنیایی جذاب و رو به رشد اند و فرصت های طلایی بیشماری را برای سرمایه گذاری های بلند مدت و یا معاملات کوتاه مدت پیش روی ما قرار میدهند. برای ورود به این بازارها پیش فرض هایی لازم است و تسلط به یک سری تعاریف ساده و اطلاعات پایه می تواند مسیر را هر چه بیشتر برایمان هموار کند.

بازار بورس ایران، یکی از این بازارهای جذاب مالی است که فرصت های بیشماری را در اختیار سرمایه گذاران قرار میدهد. ما در این مقاله ابتدا بازار بورس و تاریخچه مختصری از آن را شرح داده، سپس برخی از تعاریف ساده اما پرکاربرد بازار را برای شما شرح میدهیم. بعد از آن مزیت های سرمایه گذاری در بورس ایران و نحوه ورود به این عرصه را توضیح خواهیم داد.

پر سود ترین شرکت های بورس در سال 1400 کدام شرکت ها هستند ؟

بازار بورس چیست؟

اولین سوالی که شاید در ذهن بسیاری از افراد تازه کار پدید آید، این است که این بازار اساساً چیست و چه هدفی را دنبال می کند؟

بورس، بازاری یکپارچه و منسجم است که هدف کلی آن مبادلات سهام، اوراق بهادار و حتی کالا بین بنگاه های اقتصادی و خریداران و فروشندگان است. قیمت گذاری و خرید و فروش قراردادهای آتی نیز بخش دیگری از اهدافش به شمار می رود.

هدف تمامی بازارهای سرمایه یا همان سازمان های بورسی در جهان این است که از انجام معاملات عادلانه، شفاف و منظم بین معامله گران اطمینان کامل حاصل کرده و اطلاعات قیمتیِ تمامی اوراق بهادار و دارایی های قابل معامله در بورس را به صورت شفاف به اطلاع عموم برسانند.

این بازارها می توانند مکانی فیزیکی باشند که تعدادی سرمایه گذار را دور هم جمع کرده تا با یکدیگر معامله کنند و یا یک بازار بورس مدرن و الکترونیکی باشد که تمام معاملات را در فضای مجازی تنها با چند کلیک ساده مقدور می سازد.

تاریخچه

شاید برایتان جالب باشد که بدانید نام بورس از کلمه Van der Burse گرفته شده که در واقع نام خانوادگی یک فرد هلندی تبار در اوایل قرن پانزدهم در شهر بروژ بلژیک بوده است. صرافان در منزل وی گرد آمده و به معاملات پول، کالا و اوراق بهادار می پرداختند.

شاید بتوان گفت ایده بورس زمانی در جهان شکل گرفت که بازرگانان اروپایی برای جلوگیری از ضررهای هنگفتی که در زمان مبادلات تجاری شان می دادند، تصمیم به شراکت با دیگر بازرگانان گرفتند تا از این طریق سود و ضرر خود را کاهش دهند. این اقدامات به مرور در دنیا قانونمند تر شد و چهره ای سازمان یافته پیدا کرد تا اینکه نهایتاً در اوایل قرن هفدهم، اولین بورس جهان در آمستردام هلند تاسیس شد. سهام کمپانی هند شرقی به عنوان اولین شرکت رسمی در این بورس عرضه شد.

در ایران نیز سال 1315 شمسی، فردی بلژیکی به نام ران لوترفلد پس از مطالعات بسیار درباره شرایط تاسیس بورس، اساسنامه داخلی بورس را تنظیم و طرح آن را به مسئولان کشور ارائه داد. اما وقوع جنگ جهانی دوم و شرایط حاکم آن زمان باعث شد تا اجرای این طرح 25 سال به تاخیر بیفتد.

بالاخره در سال 1341 شمسی کمیسیونی در وزارت بازرگانی با حضور نمایندگان ذیربط تشکیل شد که موافقت نامه اولیه تاسیس بورس سهام را در آن به امضا رساندند. اواخر همان سال، هیئتی از بروکسل راهی ایران شد تا در راه اندازی آن راهنمایی های لازم را انجام دهد.

نهایتاً پس از 4 سال تلاش، قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب مجلس رسیده و به بانک مرکزی ابلاغ شد تا توسط وزارت اقتصاد اجرایی گردد. یک سال بعد از این تاریخ، در پانزدهم بهمن ماه 1346، پس از سالها تلاش و پیگیری بی وقفه، بورس اوراق بهادار فعالیت رسمی خود را آغاز نمود و اولین معاملاتش بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی صورت گرفت.

بازارهای بزرگ بورس در دنیا

بازارهای بورسی متعددی در سرتاسر جهان وجود دارند که هر کدام به نوبه خود سعی دارند در حیطه های ملی و یا عرصه های بین المللی بهترین عملکرد را از خود نشان دهند. برخی از آنها آنقدر در جهان معروف و تاثیرگذارند که احتمالاً بارها و بارها آوازه آنها را به گوش شنیده اید. از آن جمله:

• بورس اوراق بهادار نیویورک – مشهورترین بورس سهام و اوراق بهادار در جهان که در وال استریت منهتن قرار گرفته و در سال 1978 به عنوان یک سمبل ملی شناخته شد. این بورس در بین بورس های جهانی، رتبه یک را از لحاظ ارزش بازار به خود اختصاص داده است.
• بورس سهام NASDAQ – یکی از معروف ترین بازارهای الکترونیکی آمریکا و جهان است که از لحاظ ارزش بازار، رتبه دوم را در بین بورس های دنیا به خود اختصاص داده است. شاخص نزدک نیز از شاخص های قدیمی، بزرگ و بسیار پراهمیت در دنیا محسوب می شود.
• بورس فرانکفورت FSE – یکی از اولین سازمانهای بورسی جهان بوده است و در حال حاضر نیز از لحاظ حجم معاملات بزرگ ترین بازار بورس آلمان و یکی از مطرح ترینها در سطح جهانی می باشد.

بورس های مشهور دیگری نیز هستند، همچون:

• بورس هنگ کنگ
• بورس توکیو
• بورس سیدنی
• بورس های سهام شانگهای و پکن
• بورس سهام بانکوک
• بورس سهام هند

که همگی آنها در سطح جهانی ارزش بازار بالایی داشته و در لیست برترین بورس های جهان قرار دارند.

انواع بازار بورس

بازار بورس ایران در حال حاضر به 4 دسته کلی تقسیم می شود:

• بازار بورس اوراق بهادار: این بازار قدیمی ترین و پیشکسوت ترین بازار سهام در ایران است که فعالیت رسمی خود را از اردیبهشت 1345 آغاز نموده است. در این بازار سهام شرکت ها، انواع اوراق بهادار و اوراق مشارکت خرید و فروش می شود و بیشترین درصد از سرمایه گذاران بازار در این بخش فعالیت می کنند. بورس اوراق بهادار تهران به دو زیر گروه تقسیم میشود: بازار اول و بازار دوم. تفاوت این دو بازار فقط در مقررات پذیرش شرکت هاست. قوانین بازار اول سخت گیرانه تر از بازار دوم می باشد. به بازار بورس اوراق بهادار همان “بازار بورس” نیز می گویند.

ساعت کار این بازار شنبه تا چهارشنبه، به غیر از روزهای تعطیل و تعطیلات رسمی از ساعت 9 تا 12.30 بوده و هم اکنون فقط به صورت اینترنتی فعالیت می کند.

• بازار فرابورس: این بازار هم بازاری مشابه بورس اوراق بهادار است که خرید و فروش اوراق بهادار و سهام در آن صورت می گیرد. فرق آن با بورس فقط سهولت شرایط پذیرش شرکت ها در آن است. این بازار به 3 زیر گروه معروفِ بازار اول، دوم و پایه تقسیم میشود. بازار پایه نیز خود به سه گروه زرد، نارنجی و قرمز طبقه بندی می شود. دامنه نوسان در این بازارها با هم متفاوت بوده و طبقه بندی آنها بر اساس میزان ریسک سرمایه گذاری در این بازارها، شفافیت صورت های مالی، بدهی های شرکت و غیره … است. برای مثال بازار پایه قرمز، ریسک سرمایه گذاری بسیار بالایی دارد و باید با احتیاط اقدام به سرمایه گذاری در نمادهای این بخش از بازار کنید.

• بازار بورس کالا: این بازار همانطور که از اسمش مشخص است، بازاری است که کالاهای فیزیکی و یا مواد اولیه مورد نیاز هر صنعت را خرید و فروش میکند و نامگذاری های آن هم مرتبط با نوع کالا و صنعتِ مربوطه می باشد، مثل بورس نفت.

• بازار بورس انرژی: این بازار از سال 1391 فعالیت خود را آغاز کرده و هدف اصلی آن معاملات حامل های انرژی و اوراق بهادار مرتبط با آنهاست. این بازار به دو زیر گروه بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم میشود که افراد حقیقی فقط مجازند در بازار مشتقه آن فعالیت داشته باشند.

علاوه بر 4 نوع بالا، دو نوع بورس دیگر نیز در طبقه بندی انواع بورس داریم:

• بورس مسکن: هدف اصلی این بورس خرید و فروش املاک و مستقلات است. طرح آن از سال 1399 در ایران تصویب شده اما هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. این نوع بورس در دنیا بسیار معروف است.
• بورس ارز: این بورس جذاب یکی از بازارهای مالی تبادل و خرید و فروش ارزهای خارجیست و بسیار معروف می باشد. این بازار در ایران فعال نبوده و خرید و فروش ارز در ایران فقط به صورت دستی و یا در صرافی ها صورت می گیرد.

سهام چیست؟

زمانیکه کل سرمایه و دارایی های یک شرکت را محاسبه و آن را به واحدهای مساوی کوچک تقسیم کنند، به هر کدام از آن واحدها “سهم (share)” گفته می شود. در نتیجه “سهامدار (shareholder)”، کسی است که بخشی از این سهام (سهم ها) را داشته باشد. سهامدار حق و حقوق مشخصی دارد. می تواند در مجامع عمومیِ شرکت و جلسات سالیانه شرکت کرده و حق رای داشته باشد. همچنین به میزان سهامی که از شرکت دارد، در منافع و سود و زیان شرکت سهیم است.

اما داشتن سهم به این معنی نیست که وی بتواند ادعایی در رابطه با دارایی های شرکت کند و یا حق خرید و فروش آن دارایی ها را داشته باشد.

فرقی که بین سهام شرکت های سهامی عام و خاص وجود دارد، این است که در سهامی عام همه می تواند صاحب سهام آن شرکت باشند، اما در سهامی خاص، بخش اعظم سهام شرکت در مالکیت عده ای خاص و محدود بوده و شاید فقط درصد بسیار کمی از آن برای شریک شدن عموم مردم قرار بگیرد.

انواع سهام

سهام ها از نظر ماهیتی به دو گروه تقسیم می شوند:

• سهام عادی (Common Shares): آنچه در بورس تهران به عرضه عموم میرسد، از همین نوع سهام است. شرکت با فروش سهام های عادی، تامین سرمایه لازم خود را در چارچوب اساسنامه شرکت انجام می دهد. دارنده سهام عادی، سهمی از مالکیت شرکت داشته و در سود و زیان و منافع آن سهیم است.
• سهام ممتاز (Preferred Shares): این سهام نوع دوم از سهام های مرسوم است که در ایران به طور کلی ارائه نمی شود. در بسیاری ویژگی ها با سهام های عادی مشابهت داشته و در برخی ویژگی ها هم با آن تفاوت دارد. تفاوت اساسی آنها، حق تقدم صاحبان این نوع سهام در زمان توزیع حقوق سهامداران بعد از انحلال شرکت هاست.

برگه سهام چیست؟

برگه سهام، در واقع ورقه ای است که نام شرکت، شماره ثبت شرکت، نام و مشخصات دارنده سهام، مبلغ اسمی سهام و دیگر اطلاعات مربوطه را شامل می شود. این برگه بسیار ارزشمند بوده و قابل معامله می باشد. دارنده آن، با استفاده از این برگه میتواند ثابت کند چه تعداد سهام از چه شرکتی دارد.

کارگزاری چیست؟

کارگزاری یا همان (Brokerage Firm)، در واقع شرکت واسطه ای است که خریدار، فروشنده و سازمان بورسی را به هم ارتباط داده و همچون پلی بین آنها عمل می کند و به ازای خدماتی که ارائه می دهد کارمزد یا کمیسیون معینی را از کاربر کسر می کند. کارگزاران بورس، یکی از مهم ترین ارکان شکل گیری یک معامله سریع و راحت بین افراد حقیقی یا حقوقی و سازمان های بورسی هستند. برای ورود به دنیای بورس حتماً باید در یکی از آنها ثبت نام و نام کاربری و رمز ورود معتبر دریافت کرده و از طریق پنل های معاملاتی که در اختیار کاربر قرار می دهند، اقدام به خرید و فروش سهم کنیم.

برای اینکه یک کارگزاری تاسیس شود و بتواند در حیطه خرید و فروش اوراق بهادار و دیگر خدمات مرتبط با آن فعالیت کند، مراحل سفت و سخت زیادی را باید طی کند. در واقع برای کسب مجوزهای لازم باید شرایطی مطابق با ضوابط سازمان اوراق بهادار داشته و در آزمون های لازمه پذیرفته شود و مدارک معتبر زیادی را ارائه دهد.

• وظایف و خدمات کارگزاری ها

فعالیت های کارگزاری ها فقط به خرید و فروش اوراق بهادار محدود نشده و علاوه بر آن مجازند که در زمینه های مشاوره مالی و آموزش، پذیره نویسی ها، بازارگردانی و حیطه های مرتبط دیگر فعالیت کنند. همچنین برای جلب مشتری خود خدمات و امکانات ویژه ای را متناسب با شرایط فرد به او ارائه میدهند. مثلاً اعتبارات معاملاتی که همچون وام عمل کرده و دست کاربر را برای معاملاتی بیشتر از توان مالی اش باز می گذارند و یا گاهاً تخفیف ها و امتیازات خاصی را برای تشویق و ترغیب هر چه بیشتر مشتری به کار میبندند.

• چگونه کارگزاری مناسبی را انتخاب کنیم؟

هر ساله عملکرد کلی کارگزاری ها بر اساس ارزش کل معاملات یا همان حجم کل خرید و فروش هایشان، حجم معاملات بلوک کل، خرد، عادی و الکترونیکی آنها سنجیده شده و رتبه بندی می شوند.

فردی که قصد انتخاب بهترین کارگزاری را مثلاً در بورس ایران دارد، در واقع باید به موارد گوناگونی از جمله، سیستم مناسب پاسخگویی به مشتری، عملکرد خوب پنل های معاملاتی آنلاین، مشتری مداری مناسب، کسب رتبه بالا در رتبه بندی های سالانه کارگزاری ها، تعداد شعب نمایندگی ها در شهرهای مختلف کشور، خدمات متعدد مالی و اعتباری همچون اعتبارات معاملاتی و یا انواع وام های آنها دقت کند.

شاخص بورس چیست؟

به زبان ساده، شاخص معیاریست که تغییرات یک مولفه را نسبت به گذشته آن می سنجد. بر این اساس، شاخص بورس نیز معیاری آماریست که وضعیت کلی بازار و همینطور روند صعودی یا نزولی بازار را برای اهالی بازار روشن می سازد.

شاخص بورس  چیست ؟ خیلی از شما دوستان به طور مداوم از طریق خبرها ، شاخص روزانه ی بورسی را بررسی می کنید و یا به طور تصادفی از آن مطلع می شوید و آنرا معیاری می دانید که نشان می دهد امروز بازار سرمایه صعودی بوده و یا نزول کرده است.

پس بهتر است که خودتان با شاخص بورس آشنایی پیدا کنید و بدانید با چه عواملی سر و کار دارد.

شاخص (index) معیاری است که بر اساس آن می توان وضعیت حاکم بر بازار را سنجید و با بررسی و تحلیل گذشته ی آن به یک چشم اندازی برای آینده رسید.

شاخص های بورسی گوناگونی داریم که هر کدام از راه خاص خود محاسبه شده و ابعاد مختلف بازار را بررسی می کنند. تحلیلگران حین تحلیل هر کدام از آنها باید به کارکرد خاص این شاخص ها توجه کافی داشته باشند. در اینجا دو تا از مهمترین شاخص ها در بورس ایران را با هم بررسی می کنیم:

• شاخص کل بورس

“شاخص کل بورس” که با اسامی دیگری چون “شاخص بازده نقدی” یا “شاخص قیمت” نیز شناخته می شود، یکی از مهمترین و معروف ترین شاخص های بورسی است که احتمالاً بارها و بارها در اخبار درباره آن شنیده اید. برای مثال می شنوید که امروز شاخص کل 7000 واحد افزایش داشته و به عدد 1200000 رسیده است و یا به فرض به همین میزان افت داشته است.

این شاخص بازدهی کلی بازار را از گذشته تا کنون نشان داده و یک مقدار عددیست. بدیهی است که این عدد به تنهایی کاربردی ندارد و حتماً باید با گذشته آن مقایسه گردد.

به شاخص کل به اختصار TEDPIX نیز میگویند که در واقع کوتاه شده عبارتTehran Exchange Dividend Price IndeX است. برای بررسی لحظه ای این شاخص می توانیم به سایت بورس تهران رفته و عدد بروز رسانی شده آن را مشاهده کنیم.

برای محاسبه این شاخص اندازه شرکت ها و تعداد سهام آنها محاسبه و در فرمولی قرار میگیرد و میانگین آن گرفته می شود. هر چه میزان این سهام ها و ارزش شرکت بیشتر باشد، در نتیجه تاثیر بیشتری بر شاخص کل داشته و به نوعی سهام شاخص ساز تلقی می شوند. به همین دلیل است که گاهی با اینکه شاخص کل مثبت است اما شرکت های کوچک بازار منفی هستند. این مثبت بودن در واقع نشان از روند صعودی شرکت های برتر، بزرگ و شاخص ساز بورس دارد. برای مثال شرکت هایی چون فولاد، فملی و امثالهم.

• شاخص هم وزن

بسیاری اعتقاد دارند که شاخص کل و محاسبه شاخص با وزن ها و ضریب های متفاوت، معیار قابل اتکایی برای سنجش شرایط بازار نیست و باید برای همه نمادها و شرکت ها وزن یکسانی در نظر گرفته شود تا وضعیت بازار درست تر سنجیده شود. از این رو شاخص دیگری به نام “شاخص هم وزن” پدید آمد. در شاخص هم وزن، بدون در نظر گرفتن ارزش بازارهای متفاوت شرکت ها، برای همه آنها ضریب مساوی در نظر میگیرند. مقایسه نتایج شاخص کل با شاخص هم وزن و یا شاخص هم وزن با دیگر شاخص ها نتایج مطمئن و موثق تری را در اختیار تحلیلگر قرار می دهد.

هر صنعت برای خود شاخصی مجزا دارد. مثلاً شاخص کانی های غیرفلزی و یا شاخص فلزات اساسی. در کنار آن، شاخص های مقایسه ای دیگری نیز داریم. به طور مثال شاخص 50 شرکت فعال که در واقع شرکت هایی هستند که بیشترین معاملات را دارند یا شاخص 30 شرکت بزرگ بورسی که تغییرات قیمتی بازار را در 30 شرکت بزرگ بورسی می سنجد. مثلاً با مقایسه شاخص هم وزن با شاخص 30 شرکت بزرگ، می توانیم صنایع پیشرو را شناسایی کرده و یا بفهمیم که پول سمت شرکت های کوچکتر رفته است یا بزرگتر.

عوامل بسیار متفاوتی از جمله نوسانات نرخ ارز، تورم، افزایش یا کاهش تولیدات شرکت ها و غیره می توانند بر روی شاخص ها تاثیر بگذارند. مسلم است، سهمی که بسته باشد یا معاملات چندان بالایی در آن صورت نگیرد، تاثیر بارزی بر شاخص بورس نخواهد گذاشت.

در یک کلام، شاخص ها بسیار مهم بوده و معیار ارزشمندی برای سنجش عملکرد بازار مالی محسوب می شوند.

عرضه اولیه

احتمالاً بارها و بارها این اصطلاح را در بازار بورس و یا از زبان اهالی بازار شنیده اید و یا ترغیب تان کرده اند که به دلیل سوددهی بالا سرمایه ی خود را به سمت عرضه های اولیه بازار سوق دهید.

عرضه اولیه یا IPO (Initial public offering)، در واقع به فرآیندی گفته می شود که طی آن یک شرکت خصوصی و یا دولتی برای نخستین بار وارد بازار بورس شده و بخشی از سهام آن عرضه عمومی می شود. این شرکت می تواند یک شرکت جوان و تازه تاسیس و یا یک شرکت قدیمی و با سابقه باشد که سالهاست فعال بوده اما به تازگی تصمیم به عرصه ورود به بورس را گرفته است.

شرکت ها برای ورود به بورس پیش شرطهای بسیاری را باید رعایت کنند و از شفافیت های لازم درصورت های مالی و دیگر بخش ها برخوردار باشند.

عرضه های اولیه، یکی از جذاب ترین فرصت های بازارند که موج عظیمی از سرمایه گذاران مشتاقِ حرفه ای، نیمه حرفه ای و حتی تازه کار بازار را برای کسب بازدهیِ خوب به خود جلب می کنند. علت اصلی این امر هم بیش از هر چیز، انتظاراتی است که در ذهن اهالی بازار نقش بسته و در نتیجه منجر به موج های سودده می گردد. عرضه های اولیه نه همیشه، اما در اکثر موارد سودهای خوب و بالایی را نصیب سهامداران خود می کنند.

روش های خرید عرضه اولیه

در حال حاضر به دو روش عرضه های اولیه خریداری می شوند: 1- بوک بیلدینگ. 2- خودکار.

  روش اول:  در روش بوک بیلدینگ خریداران در بازه های زمانی مشخص از طریق پنل های معاملاتی خود در خرید عرضه های اولیه سهیم می شوند. قیمت و حجم مجاز سهم را بدون هیچ اولویت زمانی وارد کرده و منتظر می مانند تا سهام به آنها برسد. بعد از اتمام دوره ثبت نام، با توجه به میزان افرادی که در این خرید مشارکت داشته اند، سهام بین خریداران تقسیم میشود. اطلاعات مربوط به بازه مجاز قیمت و حجم عرضه اولیه و بازه زمانی ثبت نام همگی از طریق سایت بورس و کارگزاری ها به اطلاع اهالی بازار رسانده می شود.

   روش دوم: برخی از کارگزاری ها کار را برای خریداران ساده کرده و به طور خودکار از طرف سهامداران سفارش عرضه های اولیه را ثبت و خریداری می کنند. در این روش لازم است سهامدار از قبل با امضاء فرم های مربوطه در کارگزاری، رضایت خود را از خرید خودکار اعلام داشته و در روز سفارش مبلغ کافی را در حساب خود شارژ داشته باشد.

شرکت کردن در عرضه اولیه و یا شرکت نکردن در آن یک انتخاب شخصی است. در اکثر مواقع عرضه های اولیه روندی صعودی دارند و برخلاف دیگر سهم ها نیازی به تحلیل تکنیکال برای ورود به آنها نیست. عرضه های اولیه علاوه بر اینکه به بنگاه های اقتصادی کمک کرده و سرمایه مورد نیاز آنها را تامین می کند، به سهامداران هم سود بالایی می رسانند. برای افرادی که تازه کار هستند، جزو فرصت های سرمایه گذاری کم ریسک به حساب می آید. همچنین اگر سهامی از لحاظ بنیادی بسیار ارزشمند باشد، علاوه بر افراد تازه وارد، حرفه ای های زیادی را نیز به خود جلب میکند.

زمان فروش عرضه اولیه

با اینکه عرضه های اولیه به عنوان موقعیت های بسیار سودده معروف شده اند، اما نباید تا ابد آنها را در سبد خود نگه داشته و انتظار سوددهی مادام العمر از آنها داشته باشیم. بسته به دید شما از سرمایه گذاری در آن سهم میتوانید کوتاه مدت آن را نگاه داشته و بعد از اتمام اولین یا دومین موج سوددهی از آن خارج شوید و یا اگر به ارزشمندی آن بسیار باور داشته و میخواهید مدتهای مدید آن را نگاه دارید، منتظر موج های صعودی بعدی آن باشید.

این سهام ها هم مانند دیگر نمادهای بازار سیگنال های خروج گوناگونی را از جمله جمع شدن صف های خرید و یا رسیدن به بازدهی 20 درصدی را به بازار میدهند که با توجه به تحلیل بنیادی و روند کلی بازار میتوانید برای خروج از سهم اقدامات لازم را انجام دهید.

افزایش سرمایه در بورس

تمامی شرکتها از روز نخست با یک سرمایه اولیه شروع به کار کرده اند. آنها در طول دوران فعالیت شان به دلایل مختلف می توانند سرمایه خود را از محل های متفاوتی افزایش دهند. این افزایش سرمایه اهداف گوناگونی را دنبال می کند و از طرق متفاوتی صورت میگیرد. آگهی افزایش سرمایه یک شرکت با ذکر جزئیات کافی، توسط هیئت مدیره شرکت به سازمان بورس اطلاع داده می شود و تنها پس از تایید نهایی سازمان بورس به انجام میرسد.

این اطلاعیه ها همگی در سامانه کدال در دسترس عموم قرار گرفته اند و اطلاعات کاملی را در رابطه با شرایط افزایش سرمایه به اطلاع سهامداران می رسانند. افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده انجام می پذیرد. در صورت تایید و شروع پروسه، سهام سرمایه گذاران یک شرکت برای مدتی کوتاه بلوکه می شود و فعالیت نماد موقتاً قطع خواهد شد تا نهایتاً تکلیف افزایش سرمایه مشخص شود. پس از آن اگر درصد افزایش داده شده زیاد بوده باشد، قیمت سهام کاهش چشمگیری پیدا می کند.

سهامدارانی که قبل از افزایش سرمایه سهام آن شرکت را داشته اند و در طول پروسه هم سهام خود را نفروخته اند، به همان نسبتی که سهم کاهش قیمت داشته، سهام اضافه به آنها تعلق میگیرد و در واقع در اصل دارایی های آنها تفاوتی ایجاد نخواهد شد. پس از افزایش سرمایه، درصورتی که سهام نوسانات مثبت کرده و دوباره روند صعودی را طی کند، این سهامداران نیز سودهای خوبی خواهند کرد. به همین دلیل است که عموم بازار از افزایش سرمایه استقبال کرده و آنرا یک موقعیت سوددهی تلقی می کنند.

انواع روش افزایش سرمایه

افزایش سرمایه می تواند از محل های متفاوتی صورت گیرد، از آن جمله:

– از محل سودهای انباشته: بخشی از سودی که شرکت سالانه به دست می آورد به سهامدار می رسد و مابقی آن برای مخارج سرمایه ای خود شرکت (Capital Expenditure) ذخیره میگردد. به این مبلغ ذخیره شده، سود انباشته می گویند. وقتی یک شرکت از سود انباشته خود برای افزایش سرمایه استفاده کند و هیچ پولی را از خارج از شرکت برای این منظور وارد نکند، دارایی سهامدار قبل و بعد از افزایش سرمایه تغییر نمی کند و فقط سهام جایزه به نسبت درصد سهامش به او تعلق می گیرد.

– از محل تجدید ارزیابی دارایی ها: در این روش با بروزرسانی قیمت دارایی های شرکت، افزایش سرمایه صورت می گیرد. در واقع هیچ سرمایه مولدی وارد شرکت نشده و یک درآمد غیرعملیاتی و غیر مولد حاصل شده است. تغییری در ماهیت شرکت رخ نداده و تغییر در وضعیت سوددهی و یا زیان دهی شرکت نیز بسیار بعید است.

نرخ تورم بالا یکی از علل این نوع افزایش سرمایه است که بسیار در ایران شایع است. در واقع اگر فاکتور تورم مطرح نبود، به جز ارزش برند، بقیه دارایی های شرکت به علت استهلاکی که طی سالیان استفاده بر خود دیده اند، نه تنها موجب افزایش سرمایه نمی شدند، بلکه آنرا کاهش نیز می دادند. برند مقوله ای است که صرف نظر از تورم نیز ارزشش با گذشت زمان می تواند بسیار بالا رود.

– از محل آورده نقدی: این نوع افزایش سرمایه مربوط به زمانی است که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و روی آورده نقدی سهامدارانش حساب باز میکند. در واقع تامین منابع جدید شرکت از سوی سهامداران فعلی شرکت صورت می گیرد. بدیهی است که در این شرایط، شرکت حق تقدم استفاده از آن را ابتدا به سهامداران فعلی اش میدهد. حال آنها مجازند یا حق تقدم خود را به غیر بفروشند و یا مبلغ اسمی سهام را که معمولاً 100 تومان است، واریز کنند.

– افزایش سرمایه از محل صرف سهام: در این روش شرکت از طریق پذیره نویسی، سهام خود را بیش از قیمت اسمی فروخته و ما به تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش را به اندوخته شرکت اضافه میکند و در ازای آن سهام مازاد به سهامدارانش می دهد.

مزایا مهم سرمایه گذاری در بورس نسبت به بازارهای دیگر

شاید بارها برایتان سوال شده باشد که آیا با سرمایه گذاری در بورس قدم درستی خواهید برداشت یا نه و آیا مزیت قابل توجهی در آن است که در سایر بازارها نیست؟

کاملاً طبیعی است که قبل از سرمایه گذاری در این حیطه، مانند هر بازار دیگر سوالهایی در ذهنتان ایجاد شود. شما بخشی از سرمایه زندگی تان و دست رنج زحماتتان را وارد این بازار خواهید کرد، پس بهتر است قبل از هر چیز از مزایای این بازار اطمینان کامل حاصل کنید و بعد اقدام به سرمایه گذاری نمایید.

بورس، بستری مطمئن برای رشد و شکوفایی اقتصاد هر کشوری است. موجب رونق اقتصادی آن کشور شده، منابع مالی مورد نیاز بنگاه های اقتصادی را تامین می کند تا چرخ تولید آنها بیش از پیش بچرخد. در نتیجه اشتغال زایی و پیشرفت صنعتی آن کشور نیز افزایش خواهد یافت. دلایل زیادی وجود دارد که شما را توجیه کند به جای سرمایه گذاری در بازارهای دیگر، این بازار مالی را برگزینید. از آن جمله:

• کسب سود

بازار بورس، بازاری پرپتانسیل است که می تواند سود زیادی را نصیب سرمایه گذاران خود کند. مسلماً مهمترین دلیلی که یک فرد را به سرمایه گذاری در این بازار جذب میکند، همین کسب سود است که از دو روش به سرمایه گذاران تعلق می گیرد. روش اول، وقتی است که یک سهم صعود کرده و قیمتش افزایش یابد و روش دوم زمانی است که در مجامع عمومی سالانه سود به سهامداران تعلق گیرد.

• شفافیت قانونی در سرمایه گذاری

یکی از مهم ترین فاکتورهایی که فرد را قانع می کند تا دست رنج و سرمایه خود را به بازار بورس وارد کند، امنیت و شفافیت قانونی آن است. شرکت هایی که سهام آنها را خریداری می کنید، از یک سری فیلترهای قانونی رد شده اند و صلاحیت شان توسط سازمان بورس احراز شده است. تمامی آنها موظف اند کلیه اطلاعات پر اهمیت هم چون صورت های مالی، ترازنامه و برنامه های شرکت را به طور شفاف به سازمان بورس اعلام داشته و از هر گونه ابهام بپرهیزند. سهامداران همگی از حمایت قانون و مقررات سازمان بورس در فضایی سالم برخوردارند.

• حفظ ارزش پول در مقابل تورم

سرمایه گذاری در بورس، یکی از راه هایی است که ارزش پول و سرمایه شخص را حفظ می کند. با افزایش نرخ تورم در طول زمان، ارزش پول کاهش چشمگیری پیدا می کند و اگر آن را در جای مناسب سرمایه گذاری نکنید، مسلماً در دراز مدت از ارزشش کاسته خواهد شد. با خرید سهام، خریدار در سود و زیان و دیگر منافع شرکت سهیم است و سرمایه خود را در مقابل تورم ایمن می کند.

• نقدشوندگی آسان

یکی دیگر از علل مهمی که این بازار را در مقایسه با بازارهای موازی جذاب تر می کند، قابلیت نقدشوندگی سهل و آسان است. مثلاً اگر در بازاری مثل طلای فیزیکی، مسکن، دلار و یا بازارهای غیرنقدی دیگر سرمایه گذاری کنید، از لحظه تصمیم گیری برای فروش تا لحظه ای که پول در حسابتان باشد، زمان زیادی سپری خواهد شد و در این بین نیز نوسانات زیادی متوجه پول شما خواهد شد. اما در بازار بورس در کوتاه ترین زمان ممکن پولتان نقد و سریعاً در حساب شما می نشیند.

• عدم محدودیت در میزان سرمایه گذاری

برای شروع سرمایه گذاری در این بازار و شریک شدن در منافع شرکت های مد نظرتان، سرمایه خیلی زیادی نمی خواهید. حداقل با 500 هزار تومان و حداکثر تا هر چقدر که دوست دارید می توانید در این بازار سرمایه گذاری کنید و هیچ محدودیتی در سقف سرمایه گذاری شما وجود ندارد. حتی با همان مبالغ کم هم سهامدار بزرگترین کارخانه ها و شرکت های کشور خواهید شد. این در صورتی است که اگر قصد داشتید کسب و کاری هر چند کوچک هم راه بیاندازید، به سرمایه بالا، مکان، وسایل و ابزار مرتبط نیاز داشتید.

مزایای بازار بورس تنها به موارد بالا معطوف نمی شود و بسیاری دلایل دیگر همچون سهولت در سرمایه گذاری، معافیت مالیاتی و ده ها مزیت دیگر، جذابیت این بازار را روز به روز برای مشتاقان به سرمایه گذاری های سودده بیشتر و بیشتر می کند.

نحوه دریافت کد بورسی برای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار

پس از تحقیقات اولیه درباره بازار سرمایه، اولین قدم مهم و اساسی برای ورود به بورس، دریافت کد بورسی است. کد بورسی، شناسه ای منحصر به فرد است که از سه حرف ابتدایی نام خانوادگی تان به علاوه 5 عدد تشکیل می شود. این شناسه نشان دهنده آن است که شما برای سازمان بورس شخصیتی شناخته شده هستید و اجازه آن را دارید که در این بازار اقدام به خرید و فروش سهام کنید. در حال حاضر از دو طریق می توان برای دریافت کد بورسی اقدام کرد:

– روش اول: در این روش شما مستقیماً در سایت سجام یا همان سامانه جامع اطلاعات مشتریان ثبت نام کرده، اطلاعات فردی، هویتی، شغلی، تحصیلی و مالی خود را وارد کرده، سپس بسته به نوع انتخاب خود به صورت حضوری یا غیرحضوری احراز هویت خود را انجام داده و با پرداخت هزینه اندکی پس از تقریباً دو روز کاری کد بورسی خود را دریافت می کنید.

بدیهی است دستورالعمل کامل ثبت نام در سامانه سجام در اختیار تمام مشتریان قرار گرفته تا بدون کوچکترین ابهامی مراحل را طی کنند. پس از آنکه کد بورسی شما صادر شد، حال مجاز هستید که در کارگزاری دلخواه خود ثبت نام کرده و سریعاً نام کاربری و رمز عبور لازم را جهت انجام معاملات دریافت کنید.

– روش دوم: در این روش شما ابتدا در سایت کارگزاری مورد نظر خود ثبت نام کرده و همزمان برای کد معاملاتی و همینطور کد بورسی خود درخواست می دهید. در واقع با یک تیر دو نشان میزنید. با ثبت نام مستقیم در کارگزاری دیگر لازم به پرداخت هزینه سامانه سجام نبوده و پس از درج کامل اطلاعات فردی، هویتی، کاری، تحصیلی و مالی خود، کارگزاری از طرف شما درخواست کد بورسی به سامانه سجام می دهد.

پس از صدور کد رهگیری، با در دست داشتن مدارک لازم می توانید به نزدیکترین شعبه کارگزاری و یا یکی از شعب دفاتر پیشخوان رفته و احراز هویت خود را به صورت حضوری انجام دهید. کد بورسی و کد معاملاتی شما پس از احراز هویت در اختیارتان قرار می گیرد.

کارگزاری های کمی هستند که در حال حاضر امکان صدور غیرحضوری کد را دارند. برای اینکه بتوانید بدون مراجعه به آنها کد خود را دریافت کنید، لازم است که قبل تر در سامانه سجام به صورت حضوری احراز هویت شده باشید، در غیر این صورت کد معاملاتی شما به صورت غیر حضوری صادر نخواهد شد.

مدارکی لازم جهت تکمیل ثبت نام و احراز هویت حضوری

– اصل و کپی صفحه اول شناسنامه و صفحه توضیحات

– اصل و کپی کارت ملی (پشت و رو)

– کپی آخرین مدرک تحصیلی

– مشخصات حساب بانکی (نام بانک، کد و نام شعبه، نوع حساب، شماره حساب، شماره شبا)

– تکمیل فرم های مربوطه

نحوه خرید و فروش سهام در بورس

گام بعدی پس از دریافت کد بورسی، همانطور که پیش تر گفتیم، دریافت کد معاملاتی است. برای این منظور حتماً باید از کارگزاری ها استفاده شود. زیرا آنها تنها رابط و واسطه خرید و فروش سهام بین سرمایه گذاران و سازمان بورس اوراق بهادار هستند. بعد از اتمام ثبت نام، کارگزاری نام کاربری و رمز عبوری به شما خواهد داد که در واقع همان کد معاملاتی شخصی شماست و شما را مجاز می سازد تا از طریق پنل های معاملاتی کارگزاری اقدام به خرید  و فروش سهام کنید. در حال حاضر دو روش برای سرمایه گذاری در بورس وجود دارد:

• سرمایه گذاری مستقیم در بورس: این روش همانطور که از نامش هم مشخص است، روشی است که شخص بدون هیچگونه واسطه از پنل های معاملاتی اینترنتی بازار را رصد کرده و اقدام به خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری در بازار می نماید. بدیهی است که سرمایه گذاری مستقیم در بورس ریسک و چالش های مخصوص به خود را داشته و فرد باید از اطلاعات کافی برخوردار بوده و با تحلیل و مدیریت سرمایه آشنایی لازم را داشته باشد تا دچار ریسک کمتری در بازار شود.
• سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس: در این روش فرد به دلیل نداشتن دانش کافی و حفظ احتیاط بیشتر، پروسه سرمایه گذاری را به فرد یا موسسه واسطه دیگری می سپارد که مهارت و تسلط لازم و کافی را در این حیطه دارند. این واسطه به جای شخص، بازار را رصد کرده و فرصت ها را شناسایی میکند و با احتیاط اقدام به سرمایه گذاری برای فرد می نماید. افراد برای این نوع سرمایه گذاری عموماً یا به صندوق های سرمایه گذاری رو آورده و یا از سبدگردانان حرفه ای کمک می گیرند.

تمام اطلاعات قیمتی شرکت ها در سایت tsetmc.com در اختیار اهالی بازار قرار گرفته و مرتباً بروز رسانی میشود. همچنین اطلاعات مربوط به مجامع و صورت های مالی شرکت ها نیز در سایت کدال در دسترس است. سرمایه گذاران با بررسی اطلاعات این سایت ها میتوانند دید بهتر و جامع تری را نسبت به بازار پیدا کنند.

در این مقاله سعی داشتیم تا شما را با برخی از تعاریف ابتدایی بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس ایران، بیشتر آشنا کنیم تا به دور از هرگونه پیچیدگی و ابهام، ساز و کار بازار را متوجه شوید. دانش بازارهای مالی آنقدر گسترده و عمیق است که شاید سالها مطالعه هم نتواند تمام ابعاد این دانش را پوشش دهد. بدیهی است هرچه اطلاعات و سواد مالی شما از بازار بیشتر باشد، شانس موفقیت و دوام شما نیز در آن به مراتب بالاتر خواهد رفت.