لایه دوم اتریوم
لایه دوم اتریوم چیه؟
اگه از هزینه های بالای شبکه اتریوم شاکی هستی و میخوای یک راه کم هزینه تر پیدا بکنی حتما این ویدیو رو تا آخر ببین.
سلام. حتما تو هم از هزینههای بالای شبکه اتریوم شاکیای و سعی میکنی از اکوسیستم اتریوم دوری بکنی و کمتر با این شبکه سروکار داشته باشی. ولی خب ما گاهی هم مجبوریم که از شبکه اتریوم استفاده بکنیم مثلا یک توکنی رو میخوایم توی یونی سواپ بخریم یا مثلا از یک اپلیکیشن اتریومی میخوایم استفاده بکنیم همه اینا نیاز داره که ما از این شبکه استفاده کنیم و اون کارمزد بالا رو پرداخت بکنیم.
حالا آیا راهی هست که بتونیم از این کارمزدها فرار بکنیم و هزینمون رو کاهش بدیم؟ اگه دوست داری اینو بدونی ویدیو رو همین الان لایک کن و تا آخر ویدیو همراه من باش. خب برای کاهش هزینههای شبکه اتریوم ما میتونیم از لایه دومیها استفاده کنیم، لایه دومیهای اتریوم.
توی دنیای کامپیوتر یک مفهومی وجود داره به اسم مقیاسپذیری یاScalability . اگه بخوام خیلی ساده بهتون بگم که یعنی چی توانایی هر سیستمی رو برای مدیریت کردن ترافیک بالا روی یک سایت یا یک اپلیکیشن رو بهش میگن مقیاس پذیری. بذارین یک مثال ساده براتون بزنم سایت خود من hossainazimi.ir ظرفیت پذیرش همزمان چند کاربرو بیشتر نداره.
حالا فرض کنیم هزارتا، دههزارتا، صدهزارتا. اگر از این تعداد بیشتر همزمان کاربر روی سایت من باشه سایت از کار میفته و من به خاطر اینکه تو حس بدی پیدا نکنی و معطل نشی و کارت زودتر راه بیفته میرم و سایتمو مقیاسپذیرتر میکنم. یعنی چی؟یعنی اگه مثلا ظرفیت هاستش مثلا ۱۰۰ گیگابایته من میرم تبدیل میکنم به یک سرور ۱ ترابایتی یعنی ۱۰۰ گیگابایتی رو حذف میکنم و یک ۱ ترابایتی جاش میذارم.
اینو بهش میگن مقیاسپذیری افقی. اما یک جور دیگه از مقیاسپذیری هم ما داریم که بهش میگیم مقیاسپذیری عمودی. فرض کنید به جای این که من بیام سرور ۱۰۰ گیگابایتی رو حذفش بکنم و یک ۱ ترابایتی جاش بذارم میام ۹ تا سرور ۱۰۰ گیگابایتی دیگه اضافه میکنم. عملا همون اتفاق افتاده ولی این مقیاسپذیری عمودیه و اونجا مقیاسپذیری افقی.
خب توی شبکه بلاکچین هم یکی از مهم ترین مواردی که مورد بررسی قرار میگیره بحث مقیاسپذیریشونه. یعنی این که ما در شرایط پرترافیک سرعت و هزینه شبکمون چقدره. اینو بهش میگیم مقیاسپذیری. راجع به اتریوم هم این مسئله از همون اول وجود داشت که ما مقیاسپذیری خیلی بالایی رو اتریوم نداشتیم . یعنی سرعت پایین و هزینه تراکنشها بالاست.
از سال 2017 با اومدن کلی عرضه اولیه جدید و بازیهای مختلف شبکه اتریوم یهو شلوغ شد. زمان تایید تراکنشها خیلی بالا رفت، هزینههاش افزایش پیدا کرد و این تبدیل شد به یک معضل توی شبکه اتریوم. از شروع سال 2020 هم با اومدن کلی اپلیکیشنها و پروژههای دیفای اوضاع بد و بدتر شد و واقعا دیگه این اواخر هزینههای شبکه یا گسفی به شدت افزایش پیدا کرده بود و آزاردهنده شده بود.
این موضوع اصلا برای خود اتریوم هم خیلی بده به خاطر اینکه خب کاربراش میبینن که هزینه هاش بالاست، سرعتش پایینه و میرن سراغ شبکه های دیگه.
مثل مسئله سایت من اینجام دوتا راه حل وجود داره: یکی اینکه بیایم خود شبکه اتریوم رو مقیاسپذیرتر بکنیم گسترش بدیم، توسعه بدیم که میشه همون اتریوم 2. راه حل دوم هم استفاده از بلاکچینهای لایهدومی اتریومه. که تراکنشها بخشیشون میرن اونجا، اونجا پردازش میشن، تجمیع میشن و برگردونده میشن به بلاکچین اصلی.
اینجوری هم سرعت افزایش پیدا میکنه و هم هزینهها به شدت کاهش پیدا میکنه. در شبکه اتریوم توی هر ثانیه 15 تا تراکنش تایید میشه و انجام میشه. اما به لطف لایه دومیها این تعداد رسیده به ده ها هزار تراکنش در ثانیه.
خب اولین سوالی که پیش میاد اینه که اگر اتریوم 2 بیاد دیگه به لایه دومیها نیازی نیست و این پروژهها الان در خطر انقراض قرار میگیرن؟ نه اینطور نیست. ما الان به لطف لایه دومیها همونطور که گفتم چند دههزار تراکنش در ثانیه رو میتونیم انجام بدیم.
اما اگه اتریوم ۲ بیاد ما هنوز هم خیلی فاصله داریم با اون چیزی که مثلا در تراکنش های بانکی، بانک های بین المللی داره انجام میشه. اونجا گاهی میلیونها تراکنش در ثانیه داره انجام میشه که ما هنوز هم به همین دلیل به لایه دومیهای اتریومی حتما نیاز داریم.
Layer2 scaling یا مقیاسپذیری از طریق لایه دوم مجموعهای از فرایند هاییه که باعث میشه که سرعت انجام تراکنش بالا بره و در نتیجه کارمزدش هم کاهش پیدا بکنه.
خب این راه حل ها چند نوع هستن:
اولیش رو بهش میگیم channels یا کانال. به این صورته که تراکنشها تو یک پلتفرم واسط با هم طاق میخورن و نتیجش میره روی لایه 1 قرار میگیره. فرایندش شبیه تراکنش هاییه که تو صرافیهای متمرکز انجام میشه. فقط موقع واریز و برداشت میره رو شبکه اصلی قرار میگیره.
راه دوم Plasma هست که اینو خود ویتالیک بوتِریَن ارائه کرده که مالک خود اتریوم. اونم عنوانش هست ChildChain یعنی بچه بلاکچین هایی که عینا کپی خود بلاکچین اتریوم هستن و تراکنشها میره اونجا انجام میشه و بعد میاد رو شبکه اصلی. دوتا پروژه های اُ اِم جی و پولیگان از این دسته هستن. که البته به درد اسمارت کانترکتای اتریوم نمیخورن.
راه حل سوم Sidechain ساید چِین ها یا بلاکچینهای جانبی هستن. اینها بلاکچینهای مستقلی هستن که هر کدوم میتونن مکانیزمهای تایید و تجمیع متفاوتی داشته باشن توی بلاکچین خودشون. اما نهایتا اینا با لایه اصلی اتریوم سازگار هستن و اسمارت کانترکتای لایه اول می تونن برن روی سایدچینها قرار بگیرن و اونجا انجام بشن. Xdai یکی از مشهورترین سایدچین های اتریومه.
اما راه حل چهارم برای مقیاسپذیرتر کردن اتریوم راه حلی به اسمRollup یا جمع آوری کنندهها. اینا میان هزاران تراکنش رو جمع آوری میکنن توی شبکه خودشون اونجا صحت سنجی میکنن و طی یک تراکنش میفرستن به شبکه اصلی اتریوم. ما دو نوع رول آپ داریم. ZK ها یا زیرو نالج یا دانش صفرها و Optimistic ها، آپتیمیستیک ها یعنی خوشبین ها. حالا سوال اینه که وقتی رول آپها میان تراکنشها رو انجام میدن و حاصلش رو میفرستن توی بلاکچین اصلی، بلاکچین اصلی اتریوم چجوری میفهمه که اینا تقلبی نیست کلاهبرداری نیست؟
از کجا اینو میفهمه؟ هر رول آپ میاد یک اسمارت کانترکت میذاره روی لایه اصلی اتریوم که مسئول چک کردن جمع واریز و برداشتهای بین لایه1 و لایه2 و همینطور میاد تائیدیه میده تراکنشهایی که روی لایه دوم انجام میشه و همینطور چک میکنه تائیدیههای ارسال شده از لایه 2 رو. مشکل رول آپ ها اینه که گاهی این چک کردن خیلی طول میکشه و برای این که بتونن اتریومشون رو از لایه دوم منتقل بکنن به لایه اول گاهی اوقات باید یکی دو هفته صبر بکنن.
دیگه نمیخوام خیلی عمیقتر از این بشم اما پروژه مثلا Loopring یکی از نمونه زیرو نالج ها هست و همینطور پروژه Optimism و Arbitrum هم جزو پروژه های اپتیمیستیک هستن.
خب تا اینجا فهمیدیم که لایه دومیهای اتریوم چی هستن و چه کمکی به ما میکنن؟
درواقع ما اتریوم میفرستیم توی لایه دوم و اونجا کارایی که میخوایم اونجا انجام میدیم. مثلا کارایی که تو حوزه دیفای هست اگه واقعا لایه دومیهای اتریوم نباشن خیلی پرهزینه و گرونه. هزینههای ما کاهش پیدا میکنه و با سرعت بیشتری انجام میشه و اینجوری میتونیم از تمام خدماتی که اتریوم به ما میده با کمک لایه دوم استفاده بکنیم.
توی ویدیوهای بعدی حتما درمورد لایه دومیهای اتریوم بیشتر باهات صحبت میکنم.مراقب خودت خیلی باش و بینهایت خودت باش.
